یوسف اباذری و سوژه نولیبرال

نشست ارائه نتایج طرح "بررسی انتقادی رابطه اقتصاد و فرهنگ در ایران" با حضور یوسف اباذری در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در آذر ماه 1397 برگزار شد. یوسف اباذری در این نشست گفت: سیاست‌های نولیبرالی یکی از مهمترین عوامل شکل‌دهنده‌ی وضعیت کنونی ما بوده است؛ سیاست‌هایی که در سه دهه‌ی گذشته، دولت‌های ایران و حاکمیت، بر سر اجرای آن اجماع داشته‌اند.

آنچه امروزه این بحث را برای ما حیاتی می‌کند آن است که هنوز همین دستور کار نولیبرالی، در حال اجراست؛ هیچ چشم‌اندازی برای متوقف‌کردن آن وجود ندارد؛ و بنا بر شواهدی که در دست هست، در آینده‌ی نزدیک شدت بیشتری خواهد یافت. آن چیزی که قرار بود فقط اقتصاد باشد، به همه حیطه‌ها نفوذ کرده است واکنون هیچ ساحتی نیست که از دستبرد این نحوه نگرش در امان مانده باشد. یوسف اباذری می گوید: واقعیت این است که نئولیبرالیسم فقط با اقتصاد کار ندارد، بلکه فرهنگ و هنر و حتی ورزش را درگیر کرده و ماجرا هم فقط مربوط به ایران نیست، بلکه منطقه‌ای است. مرحله بسیار مهم برنامه نئولیبرالیسم، چنان است که این نگرش، یک سوژه می‌سازد؛ یعنی سوژه من و شما و دولتمردان را هم می‌سازد و این، برآمدن سوژه نولیبرال در دوران ماست. سوژه نئولیبرال یک سوژه خوش‌گذرانِ لذت‌طلب  نفع‌جوی فردگرایی است که باید در یک رقابت وحشیانه خود را نجات دهد.

چند روایت از این نشست، به همراه سه نقد از محتوای ارائه شده در آن و همچنین متن دو سخنرانی قدیمی تر از یوسف اباذری را در اینجا ببینید. یک فایل تصویری از این نشست را هم در اینجا ببینید.

اما یوسف اباذری کار دیگری هم کرده است: انتشار مقاله ای به همراه آرمان ذاکری، با عنوان چالش برانگیز "سه دهه همنشینی دین و نولیبرالیسم در ایران".

به روایت نویسندگان، این مقاله متنی آموزشی برای آنانی است که می‌خواهند با تناقض های سیاست ایران آشنا شوند. آنان مدعی هستند که اکنون، اکثر مردم به جای توجه به گسترش روزافزون دامنه اثر برنامه های نئولیبرالیستی، به عوامل ثانوی متأثر از این تناقض ها چشم دوخته اند و از ماهیت آنها اطلاع چندانی ندارند. این ناآگاهی، چنان است که حتی جاری بودن چنین سیاست‌هایی در جامعه‌ی امروز ما، با توسل به قیاس‌های نادرست و تجزیه و تحلیل‌های ناکارشناسانه‌ در فضای مطبوعات، مجازی و تلویزیونی هنوز مورد تردید واقع می‌شود.

دیدگاه های یوسف اباذری، هرچه هست، مسائل امروز ما و نادیده های آن را آشکارتر می کند و راهی دیگر به آینده می گشاید. او پروای خوشامد دیگران را هم ندارد و البته، شجاعت او ستودنی ست و کارهایش ارزشمند، حتی اگر با آنها موافق نباشیم!

 

یوسف اباذری و جامعه امروز

یوسف اباذری جامعه شناسی نامتعارف است و او را جامعه شناس ترین جامعه شناس امروز ایران خوانده اند که بیانی صریح و گزنده دارد. وی ارادتش به شریعتی را پنهان نمی کند و همچون او، در نظریه پردازی هایش از حوزه جامعه شناسی فراتر می رود و به سیاست، فرهنگ، افتصاد، فلسفه، هنر و تاریخ و حتی پزشکی هم سرک می کشد. ارائه دیدگاه های یوسف اباذری محدود به محیط آکادمیک نشده و گاهی در حوزه عمومی، بحث برانگیز شده است. نقد های او به سیاست های نئولیبرال و جهانی سازی و پیوندشان با فاشیسم؛ هشدار در باره سیاست زدایی در ایران و ترس متقابل مردم و حاکمان؛ موضع گیری ها و تحلیل های انتخاباتی در سال های 1376، 1388 و 1392 و پیشنهاد انتخابات دو مرحله ای و حزبی؛ نقد واکنش های مردم و رسانه ها به مرگ مرتضی پاشایی؛ تحلیل جامعه شناختی بیماری، مرگ و سرطان؛  نقد گرایش عام دانشگاهیان به افزایش تعداد مقاله های ISI؛ تحلیل گارد قدیم و جدید پس از انقلاب و بسیاری موارد دیگر، اندیشه هایش را خواندنی می کند. متن دو سخنرانی و مصاحبه اش را بخوانید:

دریافت    و      دریافت